ÖNEMLİ 19 İCAT
ÖNEMLİ 19 İCAT1-Yazı (M.Ö. 3500): Tarih kitaplarımızda yazının Sümerler tarafından
bulunduğu yazar. Daha yenilikçi yaklaşımlar ise yazının aynı dönemde
Mısır
uygarlığı tarafından bulunduğunu, yani yazının dünyadaki iki farklı
uygarlığın aynı zamanda bulduğu bir şey olduğunu söylüyor. Yazının
bulunması, insanlık tarihinde bilgi adına atılmış ilk adımdır.
2-Takvim (M.Ö. 45): Takvimler astronomik olaylara göre ayarlanır.
Evrende
bizim için en önemli iki astronomik hadise de güneş ve ay olduğuna göre
takvimlerimizi bunlara göre ayarlamamız son derece doğal. Bugün
kullandığımız Gregoryen takvimin babasını, M.Ö. 45 yılında Sezar
hazırlamış. Bu takvimin başlangıcı da Cleopatra ile ilk buluşmasıymış.
Ancak bu takvim 128 yılda bir 1 gün atarmış. Bunu engelleyecek ince
ayar
15 Kasım 1582'de yapılmış.
3-Pusula (206): Pusula, eski Çin hanedanlıklarından Qin'in bilim
adamları
tarafından keşfedilmiş. Çinli büyücüler, mıknatıs taşlarını fal
bakarken
kullanıyormuş. Sonunda birileri mıknatıs taşlarının belirli bir yönü
gösterebildiğini fark etmiş ve ilk pusula böylece ortaya çıkmış. Ancak
bu
pusuladan çok, bir platformun üzerine bırakılmış bir kaşıkmış.
Manyetize
edilmiş bir iğnenin yuvarlak bir kutuya konması ise 850 ile 1050
arasında
bir zamanda, yine Çin'de gerçekleşmiş. Pusula olmasaydı neler olurdu
bir
düşünsenize!
4-Matbaa (1439): Yazılı bilgiyi ucuz olarak kitlelere ulaştırmak mümkün
olmasaydı Rönesans da olmazdı, Pazar sabahı tam sayfa çengel bulmaca
çözme
keyfi de. Matbaa için gerekli çabaları Johann Gutenberg göstermiş ama
safça bir insan olduğundan sürekli kandırılmış. İlk basılan İncil de
Bay
Gutenberg tarafından değil, makinesine el koyan ortağının oğlu
tarafından
matbaaya gitmiş. Neyse ki kitaplarda hep Gutenberg'in ismi var da
adamcağızın kemikleri sızlamıyor.
5-Mekanik saat (16. yy): Saati öğrenmenin tarihi kısmıyla
ilgilenmeyelim,
o kısım epey uzun. 1577'de dakikayı gösteren ilk saat yapılmış. Jost
Burgi'nin amacı, astronomların kullanacağı bir yardımcı
üretmekmiş.1656'da
sarkaç icat edilmiş, bu da saatleri daha güvenilir hale getirmiş.
Koluna
saat takan ilk kişi ise Fransız matematikçi ve filozof Blaise Pascal.
Yıllardan 1660. Saat kavramını standartlarına oturtan ise 1878'de Sir
Sanford Fleming olmuş.
6-Mikroskop (16. yy): Lensler ve büyüteçler, Antik Yunan uygarlığında
bile
biliniyormuş. Ancak onlar bu lensleri yapmayı değil, sadece ortası
kenarlarından daha geniş kristallerin etkilerini biliyormuş. 1590'da
iki
gözlük imalatçısı Zaccharis Janssen ve oğlu Hans, bir tüpün içine
dizdikleri lenslerin yakındaki bir cismi 10 kat yakına getirdiklerini
fark
etmiş. 1700'lü yılların başında Anton van Leeuwenhoek, 270 kat büyüten
bir
mikroskop yapmış ve olaylar gelişmiş!
7-Teleskop (1608): Cam, M.Ö. 3500 gibi bulunmuş ama lens haline gelmesi
için 5000 sene geçmesi gerekmiş. Hans Lippershey, ilk lensi 1600'lü
yılların başında yapmış. Aslında doğruyu söyleyelim, mikroskopta da
okuduğunuz gibi çok önceleri de lensler yapılıyormuş ama nedense tarihe
adını o yazdırmış. Teleskop ise 1609'da, ünlü İtalyan bilim adamı
Galileo
Galilei tarafından icat edilmiş. Bu teleskop cisimleri 30 kat
büyütebiliyormuş. Aynalarla ışığı toplayarak daha performanslı bir
teleskobu bulan kişi ise 1704'de Isaac Newton olmuş.
8-Buhar motoru (1698): Buhar motoru, endüstri devriminin başlamasına,
dünya için iyi, o dönemde yaşayan zavallılar için pek fena bir sürü
olayın
yaşanmasına sebep oldu. İlk kez hayvan gücü aşılıyordu ve insanlar
çılgınca sürekli bu gücü kullanacakları yeni alanlar buldular. Bunun
için
1968'de buhar motorunun patentini alan Thomas Newcomen'e teşekkür etme
nezaketini gösterdiler mi bilemeyiz tabii.
9-Elektrik (1832): Elektrik, elektron akışıyla enerjinin transfer
edilmesi
sonucu oluşur. Elektriğin M.Ö. 600'lü yıllarda bilindiği, Antik
Yunanistan'da kürklere amber sürülerek statik elektrik elde edildiği
yazılır. Amberleri kürklere o kadar çok sürerlermiş ki gözle görülen
elektrik akımları bile oluşurmuş. Elektrik denince akla Edison'un
gelmesi
ise kendisinin başarılı bir halkla ilişkilerci olmasından
kaynaklanıyormuş
sadece. Yoksa buluşta katkısı olan daha pek çok bilim adamı var.
Elektrikli sandalyeyi de maalesef Edison bulmuş. Laboratuvar ortamında
elektriği ilk kez elde edebilenler ise aynı yıl ayrı ayrı çalışmalarla
Michael Faraday ve Joseph Henry.
10-Plastik (1862): İnsan yapımı ilk plastik, 1862'de Alexander Parkes
tarafından İngiltere'de yapılmış. Selülozdan yapılan bu madde, ısıtılıp
yumuşatılarak kalıba dökülüp soğuyunca, kalıbın şeklini alarak
çıkıyormuş.
Bundan önce buna benzer bilinen tek madde Charles Goodyear'ın bulduğu
yollarla işlenen doğal kauçukmuş.
11-Radyo (1895): Radyo, gelişimini iki buluşa borçlu: telefon ve
telgraf.
Bu ikisi olmasaymış radyo da olmazmış. 1860'ta İskoç fizikçi James
Clerk
Maxwell, radyo dalgalarının varlığını keşfetmiş. İtalyan mucit
Guglielmo
Marconi, 1895'te ilk kez bilinçli olarak radyo dalgaları gönderip
almayı
başarmış. Ancak bugün modern radyonun mucidi, bir takım yasal
düzenlemeler
sonucu Nikola Tesla sayılıyor.
12-Penisilin (1928): Penisilin'in tüm ekmeğini Alexander Fleming yese
de
küfün antibiyotik etkisini ilk olarak 1896'da Ernest Duchesne
keşfetmişti.
Tabii bilimsel olarak; yoksa taa Mezopotamya'ya, Maya uygarlıklarına
dönmemiz gerek. Yani besin zehirlenmelerinin en önemli sebebi olan
stafilokok bakterilerinin, penicillium cinsi küfle öldürülebildiğini
kayda
geçiren kişi Alexander Fleming'dir. Penisilinin tıptaki hayati önemi,
ilk
kez II. Dünya savaşı sırasında kanıtlanmış.
13-PC (1936): Kişisel bilgisayarı kim buldu diye sorarsak tek bir yanıt
almamız biraz zor. Bilgisayar tek bir parçadan oluşmayan komplike bir
makine ve haliyle üretimine sınırsız sayıda kişi katkıda bulunmuş.
Bütün
bu parçalar da ayrı birer icat olarak nitelenmeli belki de. Ancak ilk
programlanabilir bilgisayar, Konrad Zuse tarafından üretilen Z1'dir.
Yıllardan taa 1936. Ancak bu makinenin tarihini PC'ler için kullanmamız
ne
derece doğru bilemiyoruz. Aslında aramızda kalsın, hiç değil ama ne
yapalım ki ilk örnek bu.
14-Transistör (1947): Transistör, bir devreyi açıp kapayan, bir sinyali
güçlendiren, farklı dirençteki devre parçalarını birbiriyle uyumlu hale
getiren, , şeydir. Biz bilmiyoruz, öyle diyorlar.
Transistör için ayrıca elektrik elektronik camiasının en mühim keşfi de
diyorlar. Ne yaptığını tam bilmesek de 1947'de transistörü buldukları
için
John Bardeen, Walter Brattain ve William Shockley'ye teşekkür borçluyuz
sanırız.
15-Kalp pili (1950): Kalp pili, kalbin atış hızını ayarlayan bir cihaz.
Kanadalı John Hopps, vücut sıcaklığının aniden düşmesi anlamına gelen
hipotermiya'ya çare bulmak için radyo dalgalarıyla vücut sıcaklığını
artırmaya çalışırken, tesadüfen kalbin durduğunda mekanik olarak tekrar
çalıştırılabildiğini keşfetmiş. İlk ürettiği kalp pili o kadar büyükmüş
ki
vücudun dışında taşınması gerekiyormuş.
16-Lazer (1960): LASER, "Light Amplification by the Stimulated Emission
of
Radiation" kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma. İlk kez
1917 yılında Albert Einstein tarafından "hayal edilmiş". 1954'te
"maser"
denilen teknoloji bulunmuş, "light" kelimesi yerine "microwave"
kelimesini
koyun. Lazerden tek farkı görünmez olmasıymış. 1958'de "maser"in
mucitleri
Charles Townes ve Arthur Schawlow, görünür bir lazer üzerinde
çalışmışlar
ancak ilk optik lazer ışınını yaratan kişi Theodore Maiman olmuş.
17-Cep telefonu (1973): Cep telefonu düşüncesi 1947'de ortaya çıkmış.
Arabalara nasıl telefon yerleştireceklerini düşünen bilimadamları,
yüksek
güçlü vericileri aralıklı olarak yerleştirmektense düşük güçlü ucuz
vericileri sık aralıklarla yerleştirmenin daha başarılı bir sistem
olduğunu düşünmüşler. Tabii o sırada bunu yapabilecek teknoloji
ortalarda
yokmuş. Martin Cooper, modern cep telefonu cihazının mucidi sayılıyor.
İlk
cep telefonu görüşmesini 1973 yılının Nisan ayında o yapmış. 1977'de
ilk
cihaz imal edilmiş ve 2000 tane sınırlı sayıda üretilerek piyasaya
çıkmış.
18-İnternet (1991): İnternetin büyükbabası ARPAnet'in ilk çalışmaları,
soğuk savaş döneminde yapılmış. Amaç, yeni bulunan NCP (Network Control
Protocol) protokolü sayesinde birbirine bağlanabilen bilgisayarlarla
birbirine uzak iki askeri üs arasında bilgi akışını devamlı tutmakmış.
1968'de artık ağır kalan ARPAnet yerine NSFnet kurulmuş ve bu sefer ağa
üniversiteler de bağlanmış. Bu ağ, bugün internet dediğimiz devasa
şeyin
omurgasını oluşturmuş.
19-Tekerlek: Maalesef ilk tekerleği kimler buldu bilemiyoruz. Yani
düşünürseniz aslında özel bir seçim olmasını sağlayacak bir hikayesi
yok.
Tabii şu an elimizin altındaki farede bile olması, özel bir seçim
olması
için kafi bir neden denebilir. Tekerleğin icadından önce ağır cisimler
kaydırılıyormuş. Bir gün zeki bir mağara adamı, kaydırılan şeyin altına
tomruklar konursa daha rahat hareket ettiğini görmüş ve tekerlek için
ilk
adım atılmış. Sürtünmenin fark edilmesi ve tomruğun yontularak aks
haline
getirilmesi gibi çılgınca şeyler nasıl düşünüldü, aklımız almıyor. Biz
olsak hala ittiriyor olurduk
