SAKIN LAPTOPUNUN PİLİNİN BİTMESİNİ BEKLEMEYİN
Lithium-Ion
(Li-Ion) piller bir tarafta büyük lütuf iken, diğer tarafta da taşınabilir cihazlar için arzettiği tehlike yüzünden bir lanet sayılabilir.
Son birkaç yıldır Li-Ion pillerin patlaması konusu yuzunden firmaların halkla ilişkiler departmanları zorluklar yaşayıp kullanıcıya binbir bahane sunup suçu kendi üzerlerinden atmaya çalışırken, pillerin patlama sebebi birçoğumuz için hala muamma.
Burada anlaşılması gereken en önemli nokta, Li-Ion teknolojisinin diğer şarj edilebilir pillere göre daha uçucu bir sisteme sahip olması. Koruyucu tabakada oluşabilecek ufacık bir kusur bile küçük bir patlamaya yol açarak pilin yırtılmasına ve 315 ‘C dereceye kadar sıcaklıkta bir buharın açığa çıkmasına sebep olabilir.
Üreticiler, bir Li-Ion pilin fabrikadan bozuk olarak çıkma ihtimalinin istatistiksel olarak mümkün olduğunun farkındalar, riskleri ortadan kaldırmak için yapılan hesaplar da bazen şüpheli olabiliyor.
İki bozulma arasındaki ortalama zamanı (Mean Time Between Failures – MTBF) bulmak için üreticilerin yaptığı şey, bir miktar, örneğin 1000 adetlik bir grup alarak bunlardan bir tanesi ölene kadar kullanmak.
İlk ölen pil, grup çalıştırılmaya başladıktan 100 saat sonra öldü ise, bu grubun MTBF değerini 100.000 saat olarak belirliyorla, yani 100 saat x 1000 adet. Bu rakam kalite kontrol müdürünü tatmin etse de, tüketici açısından son derece anlamsız bir veri. 100.000 saatlik bir MTBF değerine güvenirsek bu pilin 10 yıldan daha fazla çalışacağı ortaya çıksa da, gerçekte Li-Ion piller ilk üretildikleri andan itibaren bozulmaya başlarlar. Nispeten uygun bir sıcaklıkta hiç kullanılmadan bekleyen tamamen dolu bir Li-Ion pil, maksimum kapasitesinin üçte birini bir yıl içerisinde yitirir.
Fakat resmin tamamı elbette bu değil. Son zamanlarda üretilmiş bir pilin kimyasal yapısı ile mesela Sony’nin 1991 yılında çıkarttığı ilk Li-Ion pillerin teknolojisi oldukça farklı, zira Lithium-Ion teknolojisi sürekli gelişiyor. Üreticiler pilin kimyasal yapısında devamlı değişiklikler yaparak en iyi performansı yakalamaya çalışıyorlar. Tüketici elektroniği sektöründeki alışveriş çılgınlığı sayesinde daha küçük ve daha yüksek kapasiteli cihazların ortaya çıkması performans çıtasını da gittikçe yukarı çekiyor ve koruyucu duvar inceltilerek pillerin boyutları da küçültülüyor ve yeni kimyasal karışımlarla yüzey kaplamaları pil ömrünü uzatma çabasına dahil oluyor.
Sorun, laboratuvar ortamında alınan test sonuçlarının gerçek hayatta sökmemesiyle, bazen de ilk nesilde farkedilememiş veya testlerde ortaya çıkmamış bazı hataların yeni nesil ürünlerde veya daha hızlı enerji tüketen cihazlarda kullanıldıklarında patlak vermesiyle başlıyor. Başka bir açıdan da, şarj edilebilir pillerin birden çok pil hücresinden oluşması (üreticilerin “8 hücreli, 4 hücreli” diye reklamını yaptıkları dizüstü bilgisayar pilleri gibi). Bu aynı zamanda, ham Li-Ion pil hücrelerinin son montaj ve paketleme için başka bir yere büyük montanlarda nakledilmesi anlamına geliyor.
Üreticilerin hepsi parçaların tümünü kendileri üretmeye ve birleştirmeye sıcak bakmayabiliyor, birçoğu ham hücreleri maliyet hesapları doğrultusunda başka üreticilerden satın alıp kendi bünyelerinde birleştiriyor ve kendi markalarıyla sunuyor. Durum böyle olunca elinizdeki hücreler Japon malı olsa bile montaj Çin’de veya diğer ucuz işçilik maliyetli yerlerde yapılabiliyor. Çoğu kişiye göre, kalite kontrolünün en yüksek düzeyde olması gereken bu tür sektörlerde Çin hiç de güven arzetmiyor. Zaten montajı yapılmış bir batarya artık dışarıdan paket dışından denetlenemeyeceği için, bazen işçilerin kısa yoldan orijinal koruyucu yerine karton kullandıkları yönünde söylentiler ve Mattel firmasının birebir deneyimlediği gibi, sahte hammaddelerin sevkiyatta orijinallerle değiştirildiği gibi ciddi felaketlerle sonuçlanabilecek gerçekler de var.
Tüketici olarak bireysel çabanızın pek işe yaramayacağı bir gerçekse de, en azından bataryanızın nerede birleştirildiğini bilmenizde sonsuz yarar var.
İLGİNÇ RESİMLER İÇİN TIKLAYINIZ
