LEYLAK ÇİÇEĞİ,TOPRAK SEÇİMİ,YETİŞTİRİLMESİ,BAKIMI,SULAMA
LEYLAK ÇİÇEĞİ
Çiçeklerinin hem güzelliği hem güzel kokusu için leylak eskiden bahçelerden eksik edilmezdi. Şimdi pek tercih edilmiyor. Leylaklar sadece ilkbaharda çiçeklenir. Bakımı kolaydır. İstanbul’da bahçelerde her türlü kötü şartlar altında sorunsuz yaşayabilen, kışın yapraklarını döken, şiddetli soğuklardan donmalardan etkilenmeyen, yazın aşırı sıcaklara kuraklığa iyi dayanabilen küçük yapılı bir ağaçtır.leylak, çiçeği, bakımı, üretimiBakımı: Toprak seçen yerini beğenmeyen leylak görmedim. Fakat asitli topraklardan hoşlanmadığı, suyu iyi süzen ve alkalinli (kireçli) olan toprakları sevdiği söyleniyor. Leylak bol güneş ister. Yarı gölgede de olur. Toprağı fazla su kaybediyorsa sıcak günlerde sulamalısınız.
Leylakların fazla çiçek açmamasının sebebi:
Bol çiçeklenmesini istiyorsanız ince dallarını budamayacaksınız. Budarsanız ilkbaharda çiçeklenecek dallardan yoksun kalır, yeni dallar çıkarır, bunlar sonraki sene çiçeklenir, bir sene beklersiniz. Hatta çiçekleri koparmayın üstünde kalsın. Çünkü çiçeklerini yeni dallarıyla beraber koparırsınız, böyle olunca da o dalla beraber illaki çiçeksiz yeni sürgünler de beraber koparılmış oluyor. Gelecek yıl çiçek açacak olan yeni sürgünlerin koparılması büyük bir kayıptır. Dahası, üstünde yeni filiz olmasa bile kopardığınız çiçekli dal yaz boyunca yeni filizler çıkaracaktı ki gelecek yıl bunlar çiçeklensin. Anlayacağınız, çiçek dalında güzeldir diye düşünün ve leylak çiçeklerini asla koparmayın.
Çiçekleri: Leylak denince akla eflatun renk gelir. Mordan farklı olarak, maviye daha yakın ve açık tonda bir renktir. Buna daha çok leylak rengi denir. Leylakların eflatundan başka koyu pembeye yakın tonda tatlı mor, beyaz, soluk sarı, yalınkat ve katmerli çiçek açan cinsleri de var. Daha renkli, alacalı renkli yeni cinsleri de türetilmiştir. Minik çiçekleri biraz sümbül çiçeklerine benzer. Yukarı doğru dik duran bir salkımda çok sayıda küçük çiçekler bulunur.
Budama: Henüz genç bir fidanken, hem kısa boylu hem dallı budaklı olacak şekilde budamalısınız. Yoksa çiçeklerini iki – üç metre yüksekten koklamak zorunda kalabilirsiniz. Birkaç yıllık olunca birbuçuk metre kadar boyda çiçeklendirebilirsiniz
. Bundan sonra budamasına çok dikkat edin, ince dallarını budamakta cimri davranın. Eğer ince dallarını tamamen yok ederseniz birkaç yıl hiç çiçeklenmeyebilir. Yeni dallarının yeterince olgunlaşması yaşlanması ve dallanıp budaklanmaları gerekiyor.Üretilmesi
1- Çoğu leylaklar kökten sürgünler çıkarır. Bunlardan yeterince olgunlaşmış köklenmiş sürgünleri ayırmayla yeni leylak ağaçları elde edebilirsiniz.
2- Yarı olgun çelikleri ile: Kökten ilkbaharda yeni çıkmış sürgünler temmuz sonuna kadar yeterince olgunlaştığında toprağın 15 cm altında kalan kısmından kesip alın. Gerçi başka sürgünleri de olur: alt taraf biraz olgun, üst tarafı taze olacak. Bu yarı olgun dalların alt yapraklarını ayıklayın üstteki birkaç yaprak kalsın. Uzayıp giden en üst kısmı kesin atın. Dalları gölgeli bir yerde saksılara veya torbalardaki toprağa ekin. Bir iki ay içinde köklenirler. Gölgeli, havadar ve sıcak bir yerde olmalı. Güneye bakan duvar dipleri iyidir. Köklenmeleri tamamlanana kadar güneşten ve kurutucu rüzgârdan hava cereyanından korunmaları gerekiyor.
KÖK ÇİÇEKLERİNDEN KÖKALMA
Kışın yaprağını döken çalı türü bitkilerde, güllerde, meyve ağaçlarında, ortancalarda ve leylakta, ayrıca çok yıllık bazı otsu süs bitkilerinde kök çeliği uygulanabilir. Kışın yağrağını dökmeyen ağaç türlerinden pek azında işe yarar. Mesela turunçgillerde mümkündür.
Bu usul ile oldukça başarılı ve verimli üretim yapılabilmektedir. Başarı diğer çeliklemelere göre daha hızlı, daha sağlıklı ve daha avantajlı olur. Kökleri beyaz, şeffafımsı ve kolay kırılan küçük bitkilerde bunu denememelisiniz işe yarayacağını hiç sanmam. Uzun ömürlü otsu süs bitkilerinden hangilerinde bu usul geçerlidir, zamanla deneyerek sonucu görebilirsiniz.
kök çeliğiKök çeliği alma zamanı
En uygun zaman kasım – şubat arası dönemdir. Bu dönemde bitkiler uyku halinde olup köklerine pek ihtiyaçları yoktur, o sırada kök alınması bitkiye zarar vermez, bitki her türlü stresten uzaktır ve en önemlisi, bu zamanda köklerde fazlaca enerji depolanmıştır.
Fazla seri üretim yapmak için bütün kökleri almamalısınız, ana gövdeye bağlı köklerin üçte birini geçmemeli.
Kök çeliği ile üretimde toprak kurudukça sulamak gerekiyor. Fazla sulama çürümeye sebep olabilir.
Dikkat: Aşılı güllerde ve aşılı meyve ağaçlarında bu yöntem uygulanmamalı zira aşılı kısım gövdede bir yerde başlar ve kalite üst kısımda görülür, alt kısım ile kökler yabani veya kalitesiz ana bitkiye aittir.
Kök çeliği nasıl yapılır?
Bitkinin dibini dikkatle kazın, ana gövdeye bağlı köklerden birini keserek alın. Çok ince olmamalı, en az kurşunkalem kalınlığında olmalı. Küçük bitkilerde ise mümkün olan en kalın köklerden seçilmeli. Kökü 8 – 10 cm kadar veya en fazla 15 santime kadar parçalara bölün. Bunu yaparken kökün başını sonunu karıştırmayın çünkü çelikleri yan değil diklemesine dikeceksiniz, ters olursa işe yaramaz. Keserken, parçaların üst kısmı düz, alt kısmı çaprazlamasına kesilecek. Alt kısma gelen kesiği sülfür (kükürt) tozuna bulamalısınız ki çürüme olmasın. Kumlu toprağa üst kısmı 2,5 cm toprağın altında olacak şekilde gömün. İlk filizleri çok yavaş gelişebilir. Direkt güneşten birkaç hafta korumalısınız. Bir gelişmeye başladı mı hızlı ve kuvvetlice büyür.
Çelikler don tehlikesi olmayan yerlerde direkt esas yerlerine bahçelere dikilebilir. Yoksa biraz derin saksılara dikilmeli, yapraklanmalar kuvvetlendiğinde esas yerlerine dikilmeli.
Eğer köklenmesi kolay olsun diye geçici olarak bol kumlu veya perlitli bir yere diktiyseniz yeni sürgünler belirdiği zaman yarı dozda besin takviyesi yapsanız iyi olur.
Otsu süs bitkilerinde filizlenme çok erken olabilir, havalar soğuksa don tehlikesine karşı dikkatli olmak gerekiyor.
Avantajı: Kök çeliği ile üretilen ağaçlarda büyüme çok süratli olur. İlk yıl bir hayli büyürler dallanıp budaklanırlar. İlk yıl garanti değil ama ikinci yıl çiçek açıp meyve vermeleri kesindir diyebilirim. Bu sayede boyu yarım metre bile olmayan fidanlarda çiçeklenme ve meyve verme mümkün olabiliyor. Yapılan bakıma göre değişir.
Dezavantajı: Aşılı ağaçlardan alınan kök çeliklerinde (kök alınan ağaç yeterince yaşlı ise) büyüme ve meyve verecek yaşa gelme yine aynı şekilde hızlı olur. Fakat aşılı ağaçlarda kök kısmı kalitesiz bir cinse veya başka tür bir ağaca ait olduğu için sonuçta elde edeceğiniz fidan, köklerini aldığınız ağacın özelliklerini taşımaz. Bazen aynı kalitede olabilir. Aynı kalitede olabilmesinin sebebi, erken yaşta meyve versin diye yaşlı ağaçtan aynı kalitedeki bir genç fidana aşı yapılmış olmasıdır. Genetik yaş önem taşıyor. Kök kısmı gerçek yaşındadır. Bu gibi genç ağaçlardan alınan kök çeliklerinin yine erkenden çiçeklenmesinin meyve vermesinin hiçbir garantisi yok.
BÜTÜN ÇİÇEKLER
