HARİTA ÖLÇEKLERİ, HARİTA UZUNLUĞU,
HARİTA ÖLÇEKLERİ
Yeryüzü şekillerinin birebir haritasının çizilmesi mümkün değildir.
Bu nedenle haritadaki gerçek uzunluklar belirli bir ölçek dahilinde küçülterek
haritaya aktarılır.Haritalarda ki bu küçültme oranına ölçek denir.
ÖLÇEK = Harita Uzunluğu = Ö= H.U
Gerçek Uzunluk G.U
Ölçekler haritada iki yöntemle gösterilir.
a) Kesir Ölçek
b) Çizik (Grafik) Ölçek
a) Kesir ölçek: Küçültme oranının kesirli sayılarla ifade edildiği ölçeklerdir.Pay her zaman 1’dir.
Ör: 1/100.000 , 1/250.000 , 1/1.000.000 gibi
Kesir ölçekte birim yazılmaz. Her zaman cm cinsindendir.
•NOT: Payın birimi neyse paydanın birimi de odur.Birimler onar onar büyür,onar onar küçülür.
• km
• hm x10
• dam
• m
• dm /10
• cm
• mm
Ölçek çevrimleri
Haritalarda küçültme oranı, ölçek biriminde aksi belirtilmemişse cm’ dir. Ama farklı birimlere çevrilmesi isteniyorsa bu şu sıraya göre yapılır.
200.000 CM.
200.000 cm = 20.000 dm
20.000 dm = 2.000 m.
2.000 m. = 200 dam
200 dam= 20 hm
20 hm = 2 km.
2 KM.
Km, santimetreye (cm) çevrildiğinde beş sıfır eklenirken;
4 km = ---à 4 00.000 cm.
Cm, km’ ye çevrildiğinde ise beş sıfır atılır.
4 00.000 cm = --à 4 KM
1/500.000 ölçekli bir haritada herhangi bir gerçek uzunluk 500.000 defa küçültülerek çizilmiş demektir.
NOT:Küçültme ne kadar fazla olursa harita o derece küçük olacağından,ölçek paydası büyüdükçe ölçek küçülmüş olur.Payda küçüldükçe ölçek büyür.
Büyük ölçek
ayrıntı fazla
1/500
1/1.000
1/50.000
1/100.000
1/500.000
1/1.000.000
1/10.000.000
1/100.000.000 Küçük ölçek
ayrıntı az
ÖRNEK:
Gerçekte 90 km olan İpsala - Tekirdağ
arası haritada 6 cm ile gösterilmiş.
haritanın ölçeği nedir?
ÇÖZÜM:
ÖLÇEK : HARİTA UZUNLUĞU
GERÇEK UZUNLUK
ÖLÇEK : 6 cm : 1 : 1
90 km 15 km 1.500.000
kilometreyi santimetreye çevirmek için 5 sıfır ekledik
GERÇEK UZUNLUĞU BULMAK İÇİN FORMÜLÜMÜZ
GERÇEK UZUNLUK : HARİTADAKİ UZUNLUK X ÖLÇEĞİN PAYDASI
ÖRNEK:
1/ 200.000 ÖLÇEKLİ BİR HARİTADA İPSALA KEŞAN ARASI 12 CM OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR.
BUNA GÖRE BU MESAFENİN GERÇEK UZUNLUĞU KAÇTIR?
G U : HU X ÖP
G U : 12 X 200.000 GU: 2.400.000 CM 5 SIFIR ATARAK KM YE CEVİRDİĞİMİZDE
GU: 24 KM
HARİTADAKİ UZUNLUK: GERÇEK UZUNLUK
ÖLÇEĞİN PAYDASI
ÖRNEK
1/500.000 ÖLÇEKLİ HARİTADA EDİRNE KEŞAN ARASI 100 KM OLARAK GÖZÜKMEKTEDİR. HARİTADAKİ UZUNLUK KAÇ CM DİR?
HU: GU / ÖP
HU:100 KM / 500.000 CM KM Yİ CM YAPARSAK
HU: 10.000.000 CM / 500.000 SIFIRLARI SADELEŞTİRELİM
HU: 100 / 5
HU: 20 CM
