BAYBURT YEMEKLERİ,BAYBURT YÖRE YEMEĞİ,YÖRESEL YEMEKLER
BAYBURT YEMEKLERİ, BAYBURD MUTFAĞI
Yemekler kültürümüzün bir parçası olarak asırlardan beri devam eden geleneksel bir yapının günümüzdeki uygulamasıdır . Bayburt yöresel yemeklerinde görülen genel özellik , un ve una bağlı yemeklerle , etli yemeklerin sebze ve zeytinyağlı yemeklerden çeşit olarak daha fazla oluşur . Bu da yörenin coğrafi şartlarının kültürel yapı üzerindeki etkisini göstermesi bakımından önemlidir . Yöremiz kültür değerlerinin bir öğesini oluşturan yemeklerimizden örnekler ve yapılış şekilleri aşağıya çıkarılmıştır .
EŞKİ LAHANA
Kullanılan malzemeler : 250 gr. parça et veya kavurma , 1 kg. ekşi lahana (salamura) 1 su bardağı bulgur , 2 yemek kaşığı börek yağı , 1 adet kuru soğan (orta) , 1 çay kaşığı kırmızı biber , 2 yemek kaşığı salça (domates) , 1 tutam tuz
Hazırlanışı : Su ile et yaklaşık 20 dk. haşlanır . Önce üzerine bulgur ilave edilerek bir taşım kaynaması sağlanır , sonra küçük küçük doğranmış ekşi lahana ilave edilir . Bir başka kapta soğanlar pembeleşinceye kadar yağ , kırmızı biber , salça karıştırılarak pişirilir . Bu karışım ekşi lahananın içine konulur , kavurma ile pişiriliyorsa bu aşamada ilave edilir ve yaklaşık 45 dakika pişirilir . Bir müddet dinlendirildikten sonra servis yapılır.
GALACOŞ
Kullanılan malzemeler : 250 gr yeşil mercimek , 200 gr. tereyağı , ½ kg. kıyma , 1 adet soğan (irice) , 2 kaşık salça , 250 gr. gurut (kurutulmuş ayran süzmesi) veya yoğurt süzmesi
Hazırlanışı : Mercimek , et , soğan , salça ve yağ ile birlikte mercimek suyu çekinceye kadar pişirilir . Diğer taraftan gurut veya yoğurt süzmesi sulu bir kıvama gelinceye kadar sıcak suyla ezilerek kaynama noktasına kadar ısıtılır . Kaynamamasına özen gösterilir , kaynama olursa çökelek haline gelir ve kullanılmaz , hazırlanan bu eriyik önceden tabağa doğranan bayat ekmekler üzerine dökülür . Üzerine de bol yağlı mercimek ilave edilerek servise sunulur .
KESME ÇORBASI
Kullanılan malzemeler : 200 gr. yeşil mercimek , 1 adet yumurta , 2 yemek kaşığı salça , 1 adet soğan (orta) , 100 gr. yağ , 1 su bardağı un , yeterince su , tuz , dargın (istenirse)
Hazırlanışı : Un içerisine su , tuz , yumurta konularak bir hamur yorulur , biraz bekledikten sonra hamur açılır , makarna gibi ince ince kesilir . Diğer taraftan mercimek iyice pişirilip doğranan soğan yağla pembeleştirilir . Dargın , salça , su katılır üzerine mercimek ilave edilir kaynatılır , üzerine kesilen çorbalık hamurlar karıştırılır . Birkaç taşım kaynatıldıktan sonra servis yapılır .
LOR DOLMASI
Kullanılan malzemeler : 1 kg. taze lor (çökelek) , 1 su bardağı bulgur , 2 adet yumurta , 1 su bardağı süt kaymağı , 4 kaşık tereyağı , dargın , 1 kg pancar yaprağı veya evelik , 1 deste taze soğan (kuru soğanda olabilir) , tuz
Hazırlanışı : Yapraklar yumuşaması için kaynar suda bir taşım haşlanır . Taze lor içerisine yumurta , süt kaynağı , haşlanmış bulgur , ince doğranmış taze soğan , sıkılarak yaprağa sarılır . Yağlanmış tepsiye düzgün bir şekilde dizilir üzerine yarım su bardağı su veya süt ilave edilerek orta sıcaklıktaki fırında pişirilir . Servis yaparken üzerine eritilmiş tereyağı dökülür .
SÜT BÖREĞİ
Kullanılan malzemeler : 1 su bardağı süt veya yoğurt , 1 su bardağı su , 1 su bardağı tereyağı , 3 adet yumurta , 250 gram kavrulmuş fındık , 3 su bardağı süt
( Şerbet için : 2 su bardağı toz şeker , 1 çay kaşığı karbonat , yeterince un )
Hazırlanışı : Yumurta , bir su bardağı süt veya yoğurt , su , karbonat ve tereyağı karıştırılır . Üzerine un ilave edilerek baklava hamuru gibi bir hamur yapılır . 14 – 15 parçaya ayrılıp 15 dakika kadar dinlendirilir , ince olarak açılan yufkalar yağlanmış tepsiye teker teker dizilir . Her üç dört yufka arasına dövülmüş fındık serpilir. Bu şekilde bütün hamur bitinceye kadar yufkalar açılıp tepsiye serilir . Yufkanın açılması tamamlandıktan sonra istenilen şekilde kesilerek üzerine biraz tereyağı dökülür ve orta sıcaklıkta bir fırında hamur pembeleşinceye kadar pişirilir . Kızarmış börek fırından çıktıktan sonra , pişirilmiş süt üzerine ilave edilerek tadı ayarlandıktan sonra elde edilen süt şerbeti ılık olarak üzerine dökülür .
Sunum : Süt şerbeti döküldükten sonra bekletilmeden ılık olarak servis yapılır .
TATLI ÇORBA
Kullanılan malzemeler : kg. kurutulmuş kuşburnu veya ½ kg. kuşburnu marmeladı , 100 gr. kuru üzüm , 1,5 kg. toz şeker , ½ kg. yarma (gendime) , 100 gr. incir (istenirse) , 100 gr. kuru fasulye , 100 gr. kayısı , 100 gr. erik (istenirse) , 250 gr. fındık , 1 su bardağı un ve tuz .
Hazırlanışı : Kuşburnu iyice pişirilerek ezilir önce süzgeçten sonra elekten geçirilerek süzülür . Başka bir kapta iyice pişirilen yarma ve önceden pişirilen fasulye süzülen suya katılır , un su ile karıştırılarak bulamaç halinde üzerine ilave edilir bir taşım kaynatılır . Başka kapta diğer malzemeler (kayısı , üzüm , erik , incir) pişirilerek şekerle birlikte karışıma ilave edilir ve bir taşım kaynadıktan sonra , soğumaya bırakılır . İyice soğutulan tatlı çorba üzerine fındık serpilerek servis yapılır .
TEL HELVASI
Kullanılan malzemeler : 250 gram tereyağı, 3 su bardağı un , 1 kg. toz şeker , 1 adet limon
Hazırlanışı : 1 kg. şekere , 2 su bardağı su konulup kaynatılır . Üzerine bir miktar limon sıkılır . Şeker hafif kırmızı renge gelince bir kaşık kadar bu şekerli sudan soğuk su içine dökülür , katı hale (ağda) gelirse helvanın ağdası olmuş demektir . 250 gram yağla kavrulan un büyükçe bir tepsi içinde soğutulur , soğutulan ağda beyaz bir renk alıncaya kadar yoğrulur sonra iki ucu birleştirilerek simit şekline getirilir tepsideki soğutulmuş , kavrulmuş un içersine konulur üzerine kavrulmuş un dökülür ve 3 – 4 kişi tarafından kenarlara doğru çekilerek halka büyütülür . Bu halka ikiye katlanarak tekrar aynı işlem yapılır , katlar incelinceye kadar çekilir , tel tel olan katlar kopartılarak servis yapılır .
YALANCI DOLMA
Kullanılan malzemeler : ½ kg. lahana yaprağı , 2 su bardağı bulgur , 250 gr. parça et veya kavurma , 2 yemek kaşığı salça ,150 gr. tereyağı , 2 çorba kaşığı un , 1 adet kuru soğan (büyük) , tuz ve kırmızı biber
Hazırlanışı : Önce bulgur , pilav gibi pişirilir , lahana yaprakları ise sıcak su ile haşlanır , pişirilmiş bulgur içerisine 2 çorba kaşığı un karıştırılır , dolma iç hazırlanarak yapraklara sarılır . Başka bir kapta soğan pembeleşinceye kadar kızartılır üzerine parça etler eklenerek pişirilir , sonra dolmalar eklenir , kavurma ile pişiriliyorsa dolma ile birlikte kavurmalar konulur , 2 bardak su konularak birkaç taşım pişirilir .
Kesme Çorbası
Kullanılan malzemeler
200 gr. yeşil mercimek, 1 adet yumurta , 2 yemek kaşığı salça, 1 adet soğan (orta), 100 gr. yağ, 1 su bardağı un, yeterince su, tuz, dargın (istenirse)
Hazırlanışı
Un içerisine su, tuz , yumurta konularak bir hamur yorulur, biraz bekledikten sonra hamur açılır , makarna gibi ince ince kesilir. Diğer taraftan mercimek iyice pişirilip doğranan soğan yağla pembeleştirilir. Dargın , salça, su katılır üzerine mercimek ilave edilir kaynatılır , üzerine kesilen çorbalık hamurlar karıştırılır. Birkaç taşım kaynatıldıktan sonra servis yapılır.
Galacoş
Kullanılan malzemeler
250 gr yeşil mercimek , 200 gr. tereyağı, ½ kg. kıyma, 1 adet soğan (irice), 2 kaşık salça, 250 gr. gurut (kurutulmuş ayran süzmesi) veya yoğurt süzmesi
Hazırlanışı
Mercimek, et, soğan, salça ve yağ ile birlikte mercimek suyu çekinceye kadar pişirilir. Diğer taraftan gurut veya yoğurt süzmesi sulu bir kıvama gelinceye kadar sıcak suyla ezilerek kaynama noktasına kadar ısıtılır. Kaynamamasına özen gösterilir, kaynama olursa çökelek haline gelir ve kullanılmaz, hazırlanan bu eriyik önceden tabağa doğranan bayat ekmekler üzerine dökülür. Üzerine de bol yağlı mercimek ilave edilerek servise sunulur.
Lor Dolması
Kullanılan malzemeler
1 kg. taze lor (çökelek) , 1 su bardağı bulgur, 2 adet yumurta, 1 su bardağı süt kaymağı, 4 kaşık tereyağı, dargın, 1 kg pancar yaprağı veya evelik, 1 deste taze soğan (kuru soğanda olabilir), tuz
Hazırlanışı
Yapraklar yumuşaması için kaynar suda bir taşım haşlanır. Taze lor içerisine yumurta, süt kaynağı , haşlanmış bulgur, ince doğranmış taze soğan, sıkılarak yaprağa sarılır. Yağlanmış tepsiye düzgün bir şekilde dizilir.
Ekşili Dolma
Üzüm yapraklarına karışımlı et sarılan bu dolmanın etine
biraz Ekşi Pestil katılarak doldurulur. Ekşili Dolma, diğer dolmalara nazaran uzun ve büyükçe olduğundan İri Dolma diye de anılır.
Tel Helvası
Kullanılan Malzemeler: 250 gr Tereyağı, 3 su bardağı un, 1 kg. Toz şeker, 1 adet limon.
Hazırlanışı: 1 kg. Şekere, 2 su bardağı su konur ve kaynatılır. Üzerine bir miktar limon sıkılır. Şeker hafif kırmızı renge gelince bir kaşık kadar bu şekerli sudan soğuk su içerisine dökülür, katı hale (ağda) gelirse helvanın ağdası olmuş demektir. 250 gr. Yağla kavrulan un büyükçe bir tepsi içerisinde soğutulur, soğutulan ağda beyaz bir renk alıncaya kadar çekilip uzatılarak yoğrulur sonra iki ucu birleştirilerek simit şekline getirilir tepsideki soğutulmuş, kavrulmuş un içerisine konur. Üzerine kavrulmuş un dökülerek üç dört kişi tarafından kenarlara doğru çekilerek halka büyütülür bu halka ikiye katlanarak küçültülerek tekrar aynı işlem yapılır. Katlar incelinceye kadar aynı işleme devam edilir. Tel tel olan katlar kopartılarak servis yapılır.
Su Böreği:
Kullanılan Malzemeler: 1 su bardağı süt veya yoğurt, 1 su bardağı su, 1 su bardağı Tereyağı, 3 adet yumurta, 250 gr. Kavrulmuş fındık, 3 su bardağı süt (şerbet için : 2 su bardağı Toz şeker, 1 çay kaşığı karbonat yeterince un)
Hazırlanışı : Yumurta, bir su bardağı süt veya yoğurt, su, karbonat ve tereyağı karıştırılır. Üzerine un ilave edilerek baklava hamurugibi hamur yapılır. Hamur 14-15 parçaya ayrılıp 15 dakika kadar dinlendirilir, ince olarak açılan yufkalar yağlanmış tepsiye teker teker dizilir. Her üç dört yufka arasına dövülmüş fındık serpilir. Bu şekilde bütün hamur bitinceye kadar yufkalar açılıp tepsiye serilir. Yufkaların açılması tamamlandıktan sonra istenilen şekilde kesilip üzerine biraz tereyağı dökülür ve orta sıcaklıkta fırında hamur pembe renk alıncaya kadar pişirilir. Kızarmış börek fırından çıktıktan sonra, pişirilmiş süt üzerine şeker ilave edilerek tadı ayarlandıktan sonra elde edilen süt şerbeti ılık olarak üzerine dökülür.
Sunum : Süt şerbeti döküldükten sonra börek bekletilmeden ılık olarak servis yapılır.
Tatlı Çorba
Kullanılan Malzemeler: 1 kg kurutulmuş kuşburnu, 1/2 kg. Kuşburnu marmeladı veya 100 gr. Kuru üzüm, 1/2kg toz şeker, 1/2 kg yarma (gendime), 100 gr.incir (istenirse), 100gr. Kuru Fasulye, 100gr.kaysı 100gr.erik(istenirse), 250gr.fındık, 1 su bardağı un, tuz.
Hazırlanışı : Kuşburnu iyice pişirilerek ezilir önce süzgeçten sonra elekten geçirelerek süzülür. Başka bir kapta iyice pişirilen yarma ve yine önceden iyice pişirilen fasülye süzülen suya katılır. Başka kapta diğer malzemeler (kayısı, üzüm, erik, incir) pişirilerek şekerle birlikte karışıma ilave edilir ve bir taşım daha kaynadıktan sonra, soğumaya bırakılır. İyice soğutulan tatlı çorba üzerine dövülmüş fındık serpilerek servis yapılır.
Yalancı Dolma
Kullanılan Malzemeler: 1/2kg. Lahana, 2 su bardağı bulgur, 250gr parça et veya kavurma, 2 yemek kaşığı salça 150 gr tereyağı, 2 çorba kaşığı un, 1 adet kuru soğan (büyük) tuz, kırmızı biber.
Hazırlanışı : Önce bulgur, pilav gibi pişirilir, lahana yaprakları ise sıcak su ile haşlanır, pişirilmiş bulgur içerisine 2 çorba kaşığı un katılarak karıştırılır, dolma içi hazırlanarak haşlanmış yapraklara sarılır. Başka bir kapta soğan pembeleşinceye kadar kızartılır, üzerine parça etler eklenerek pişirilir, sonra dolmalar eklenir kavurma ile pişiriliyorsa dolma ile birlikte kavurmalar konulur, 2 bardak su ilave edilerek birkaç taşım pişirilir.
EKŞİ LAHANA
Kullanılan Malzemeler: 250 gr parça et veya Kavurma, 1 kg Ekşi Lahana (Salamura) 1 Su bardağı bulgur, 2 Yemek kaşığı böbrek yağı, 1 Adet kuru soğan (orta), 1 Çay kaşığı kırmızı biber, 2 yemek kaşığı salça (Domates), 1 Tutam tuz.
Hazırlanışı: Su ile et yaklaşık 20 dakika haşlanır. Önce üzerine bulgur ilave edilerek bir taşım kaynaması sağlanır. Sonra küçük küçük doğranmış ekşi lahana eklenir. Bir başka kapta soğanlar pembeleşinceye kadar yağ, kırmızı biber, salça karıştırılarak pişirilir. Bu karışım ekşi lahananın içerisine konulur, kavurma ile pişiriliyorsa bu aşamada ilave edilir ve yaklaşık 45 dakika pişirilir. Bir müddet dinlendirildikten sonra servis yapılır
Ayran AŞı
Yoğurt çırpılır ve su eklenerek ayran haline getirilir. daha sonra
denler haşlanır. Hazırlanan ayrana biraz un katılır. Ayran biraz haşlanan
denlerle karıştırılarak orta ateşte olmak üzere ocağa konulur. Bu karışıma hazırlanan ufak köfteler eklenir ve karışım kaynamaya çıkıncaya kadar yavaş yavaş karıştırılır. Karışım Kaynamaya çıktıktan sonra bir müddet daha kaynatılır.Daha sonra tereyağı aş otu ve diğer istenen baharatların karışımından olşan anık karışıma katılır bundan sonra ayran aşımız hazır hele gelir...
Çaşır
Çiriş gibi dağlarda yetişen yabani bir bitkidir. Haşlanarak ve tuşa banılarak yenildiği gibi, yumurtaya batırılıp yağda da kızartılarak yiyilebilir.
Yumurta Pilavı
Yumurta pilavının hamuru hazırlanırken içine yumurta katılır. hamur yoğurulduktan sonraerişte gibi kesilir, makarna gibi haşlanırve üzerine treyağı dökülerek yenilir.
Kadayıf
Kadayıfın içerisine dövülmüş ceviz içi konularak dolma gibi sarılır.Sonra yumurtaya batırılarak yağda kızartılır. Kızartılan kadayıf dolması önceden hazırlanmış şerbete atılır daha sonra şerbetten çıkarılarak yiyilir.
BAYBURT HAKKINDA HERŞEY
